Anoreksiya Nervoza Nedir?
Anoreksiya Nervoza, bireyin yoğun kilo alma korkusu nedeniyle aşırı derecede kilo kaybettiği, ciddi ve potansiyel olarak ölümcül bir yeme bozukluğudur. Kişi, zayıf olmasına rağmen kendini şişman görür, kilo alma korkusu saplantı haline gelir. En sık ergenlik dönemindeki kızlarda görülse de her yaştan ve cinsiyetten bireyi etkileyebilir.
Anoreksiya Nervoza Neden Olur?
Anoreksiyanın gelişiminde psikolojik, biyolojik ve sosyal faktörler birlikte rol oynar;
- Düşük benlik saygısı, mükemmeliyetçilik, obsesif kişilik özellikleri
- Toplumsal baskılar: İnce olmanın güzellik ve başarı ile eşleştirilmesi
- Aile faktörleri: Baskıcı, aşırı kontrolcü veya duygusal destekten yoksun aile yapısı
- Travmalar: Taciz, istismar, zorbalık gibi geçmiş deneyimler
- Genetik yatkınlık: Yeme bozukluklarına eğilimli bireylerde risk artar
- Beyin kimyası: Serotonin ve dopamin dengesizlikleri
Anoreksiya Nervoza Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler hem fiziksel hem davranışsal olarak kendini gösterir;
Davranışsal Belirtiler:
- Sürekli kilo verme çabası
- Yemek yemekten kaçınma
- Kalori, gramaj veya egzersiz takıntısı
- Kilo aldığına dair saplantılı düşünceler
- Ayna karşısında bedenini aşırı eleştirme
- Katı diyetler, öğün atlama, kusma veya laksatif kullanımı
- Sosyal ortamlarda yemekten kaçınma
Fiziksel Belirtiler:
- Aşırı kilo kaybı
- Adet düzensizliği ya da tamamen kesilmesi
- Saç dökülmesi, kuru cilt
- Halsizlik, bayılma, baş dönmesi
- Soğuğa tahammülsüzlük
- Düşük tansiyon ve nabız
- Kalp ritim bozuklukları
- Kabızlık
- Anemi (kansızlık)
Anoreksiya Nervoza Nasıl Teşhis Edilir?
Teşhis, genellikle psikiyatrist ve uzman ekip tarafından konur;
- DSM-5 kriterlerine göre değerlendirme
- Beden kitle indeksi (BKİ) ölçümü
- Yeme davranışları ve vücut algısı değerlendirmesi
- Kan testleri: Elektrolit dengesizlikleri, hormon seviyeleri
- EKG: Kalp fonksiyonlarının değerlendirilmesi
- Psikolojik testler: Beden algısı bozukluğu, depresyon, obsesyon var mı?
Anoreksiya Nervoza Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi, genellikle multidisipliner bir yaklaşım gerektirir: psikiyatrist, psikolog, diyetisyen ve gerektiğinde dahiliye uzmanı birlikte çalışır.
1. Psikoterapi:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Düşünce biçimleri ve yeme davranışlarını yeniden yapılandırır
- Aile Terapisi: Özellikle ergenlerde çok etkili
- Beden algısı çalışmaları
2. Beslenme Desteği:
- Kademeli ve kontrollü kilo alımı hedeflenir
- Diyetisyen desteğiyle sağlıklı yeme düzeni oluşturulur
3. İlaç Tedavisi:
- Antidepresanlar (özellikle eşlik eden depresyon ve obsesyonlarda)
- Anti-anksiyete ilaçları gerekirse eklenebilir
4. Yatış Gerektiren Durumlar:
- Kritik kilo düşüklüğü
- Elektrolit bozukluğu
- Kalp ritim bozuklukları
- İntihar riski varsa
Anoreksiya Nervoza Nasıl Önlenir?
- Erken fark edilip müdahale edilirse iyileşme şansı artar
- Çocuklara ve gençlere sağlıklı beden imajı kazandırılmalı
- Medya, sosyal medya ve güzellik algıları konusunda eleştirel düşünme becerisi geliştirilmelidir
- Aile içi iletişim güçlü tutulmalı
- Okullarda yeme bozuklukları farkındalığı sağlanmalı
