Zenker Divertikülü Nedir?
Zenker divertikülü, yemek borusunun üst kısmında, yutak ile yemek borusu arasındaki bölgede (hipofarinks) oluşan kese benzeri bir çıkıntıdır. Bu çıkıntı, yiyecek veya sıvıların burada birikmesine neden olur ve zamanla yutma güçlüğü, kötü ağız kokusu ve boğazda takılma hissi gibi şikâyetlere yol açar. Genellikle ileri yaşlarda görülür ve erkeklerde daha sık rastlanır.
Zenker Divertikülü Neden Olur?
Zenker divertikülünün nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genellikle üst yemek borusu kaslarının koordineli çalışmaması sonucu oluşur. Başlıca nedenler;
- Yutma kaslarının spazmı veya kasılma bozukluğu
- Yemek borusunun üst kısmındaki yüksek basınç
- Kas duvarında zayıf bir noktanın varlığı (Killian üçgeni)
- Yaşlanmaya bağlı doku zayıflaması
Zenker Divertikülü Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler zamanla yavaş ilerler ve divertikül büyüdükçe belirginleşir;
- Yutma güçlüğü (özellikle katı gıdalarda)
- Ağızda kötü koku (biriken gıdaların çürümesi nedeniyle)
- Boğazda yabancı cisim hissi
- Yutma sırasında sesli gürültü (gırtlakta “gurultu” sesi)
- Yeniden yemek çıkarma (regürjitasyon)
- İleri vakalarda aspirasyon (gıdaların soluk borusuna kaçması) ve öksürük atakları
- Kilo kaybı ve beslenme bozukluğu
Zenker Divertikülü Nasıl Teşhis Edilir?
Tanı genellikle gastroenteroloji veya KBB uzmanı tarafından konur;
- Baryumlu Yutma Grafisi: En önemli tanı yöntemidir; divertikülün büyüklüğü ve konumu görülür.
- Endoskopi (Özofagoskopi): Direkt gözlemle divertikülün varlığı ve içeriği değerlendirilir.
- Manometri: Yemek borusundaki kas hareketlerinin ölçülmesini sağlar.
Zenker Divertikülü Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi, divertikülün büyüklüğüne ve hastanın şikâyetlerine göre planlanır.
1. Endoskopik Tedavi (Minimal İnvaziv):
- Divertikülün ağzındaki kas (krikofarengeal kas) kesilerek boşaltım kolaylaştırılır.
- Genellikle hızlı iyileşme ve düşük komplikasyon oranı sağlar.
2. Cerrahi (Açık) Tedavi:
- Büyük divertiküllerde tercih edilir.
- Divertikül tamamen çıkarılır (divertikülektomi) ve kas gevşetme işlemi (miyotomi) yapılır.
3. Destekleyici Önlemler:
- Yutma terapisi
- Yumuşak gıdalarla beslenme
- Aspirasyon riskine karşı dikkatli yutma alışkanlığı
Zenker Divertikülü Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tedavi edilmediğinde divertikül büyüyebilir ve;
- Aspirasyon pnömonisi (gıdanın akciğere kaçması)
- Yutma bozukluğu nedeniyle kilo kaybı ve beslenme yetersizliği
- Nadir de olsa divertikül içinde kanama veya delinme gelişebilir.
Zenker Divertikülü Nasıl Önlenir?
Kesin olarak önlenemez, ancak erken tanı ile komplikasyonlar önlenebilir;
- Yutma güçlüğü fark edildiğinde vakit kaybetmeden doktora başvurmak
- Yavaş yemek yemek ve iyi çiğnemek
- Reflü ve kas bozukluklarının kontrol altında tutulması
