Acil Ameliyat
Acil Ameliyat

Çölyak Hastalığı Nedir? Belirtileri, Tanısı ve Glütensiz Yaşam

Çölyak hastalığı nedir? Glütene karşı gelişen bu otoimmün hastalığın belirtileri, tanı süreci ve yaşam boyu glütensiz beslenme üzerine detaylı bilgi alın.

Çölyak Hastalığı

Çölyak Hastalığı Nedir?

Çölyak hastalığı, buğday, arpa ve çavdarda bulunan glüten proteinine karşı bağışıklık sisteminin anormal tepki vermesi sonucu ortaya çıkan kronik bir bağırsak hastalığıdır. Bu tepki, ince bağırsak yüzeyindeki villus denilen yapıların zarar görmesine yol açar ve besin emilimi bozulur.

Çölyak Hastalığı Neden Olur?

  • Genetik yatkınlık (HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 genleri ile ilişkili)
  • Bağışıklık sistemi bozuklukları
  • Glüten içeren besinlerle erken tanışmak (bebeklikte)
  • Çevresel tetikleyiciler (enfeksiyonlar, stres, ameliyat gibi durumlar)
  • Tip 1 diyabet, tiroid hastalıkları gibi otoimmün hastalıklarla birlikte görülebilir

Çölyak Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler kişiden kişiye değişebilir, hatta bazı kişilerde hiç belirti olmayabilir;

  • Karın ağrısı ve şişkinlik
  • Kronik ishal veya kabızlık
  • Kilo kaybı veya kilo alamama
  • Demir eksikliği anemisi
  • Halsizlik, yorgunluk
  • Cilt döküntüleri (dermatitis herpetiformis)
  • Ağız içinde aftlar
  • Kemik erimesi (osteoporoz)
  • Adet düzensizlikleri, infertilite
  • Büyüme geriliği (çocuklarda)
  • Sinirlilik, depresyon, odaklanma zorluğu (beyin sisi)

Çölyak Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Tanı, hem kan testleriyle hem de ince bağırsak biyopsisiyle konur;

  • Anti-gliadin, anti-transglutaminaz (anti-tTG), EMA gibi antikor testleri
  • Endoskopi ve biyopsi: İnce bağırsaktan parça alınır, hasar değerlendirilir
  • Genetik test: HLA-DQ2/DQ8 pozitifliği tanıyı destekler
  • Beslenme öyküsü ve semptom sorgusu

Not: Glütensiz diyete başlamadan önce test yapılmalıdır, yoksa tanı zorlaşır.

Çölyak Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Bu hastalığın şu an için tek ve etkili tedavisi: Ömür boyu glütensiz diyet.

  • Buğday, arpa, çavdar ve bunların türevlerinden uzak durulmalı
  • Glütensiz ürünler (pirinç, mısır, patates, baklagiller) tercih edilmeli
  • Etiket okuma alışkanlığı kazanılmalı, gizli glüten kaynaklarına dikkat edilmeli
  • Çapraz bulaş riski olan ortamlar ve restoranlar konusunda bilinçli olunmalı
  • Gerekirse diyetisyen takibi ile vitamin/mineral eksiklikleri desteklenmeli
  • Cilt belirtileri varsa dermatolojik tedavi eklenebilir
Çölyak Hastalığı Nasıl Önlenir?
  • Genetik yatkınlık olduğu için tamamen önlenemez
  • Ancak riskli bireylerde erken tanı hayat kalitesini ciddi oranda artırır
  • Bebeklerde glütenli besinlerin aşamalı ve doğru zamanda başlanması önerilir
  • Ailede çölyak öyküsü varsa rutin tarama yapılabilir
WhatsApp Telefon