Aplastik Anemi Nedir?
Aplastik Anemi, kemik iliğinin yeterli sayıda kan hücresi üretememesi ile karakterize ciddi bir kan hastalığıdır. Kemik iliği neredeyse “sessize alınır” ve vücudun ihtiyacı olan alyuvar (eritrosit), akyuvar (lökosit) ve trombositleri üretemez. Bu durum, hastada aynı anda kansızlık, enfeksiyonlara yatkınlık ve kanama riskine yol açar.
Aplastik Anemi Neden Olur?
Kesin neden çoğu zaman bilinmez, ancak bazı dış ve iç faktörler hastalığın gelişiminde rol oynayabilir;
- İdiopatik nedenler: En sık karşılaşılan grup, sebep bulunamaz
- Radyasyon ve kemoterapi: Özellikle kanser tedavilerinden sonra
- Toksik maddeler: Benzen, tarım ilaçları gibi kemik iliği baskılayıcı kimyasallar
- Viral enfeksiyonlar: Hepatit B/C, HIV, Epstein-Barr virüsü
- Bazı ilaçlar: Antibiyotikler, antiromatizmal ajanlar
- Otoimmün hastalıklar: Bağışıklık sisteminin kemik iliğine saldırması
- Kalıtsal hastalıklar: Fanconi anemisi gibi genetik sendromlar
Aplastik Anemi Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler, vücuttaki üç kan hücresinin azalmasıyla birlikte ortaya çıkar;
- Alyuvar düşüklüğü (Anemi): Halsizlik, solukluk, baş dönmesi, nefes darlığı
- Akyuvar düşüklüğü (Lökopeni): Sık enfeksiyon, ateş, boğaz ağrısı
- Trombosit düşüklüğü (Trombositopeni): Ciltte morluklar, burun/diş eti kanamaları, uzun süren adetler
- Genel belirtiler: Çarpıntı, iştahsızlık, kolay yorulma
Aplastik Anemi Nasıl Teşhis Edilir?
Tanı koymak için hem kan testleri hem de kemik iliği değerlendirmesi gereklidir;
- Tam kan sayımı: Alyuvar, akyuvar ve trombosit düşüklüğü (pansitopeni)
- Retikülosit sayısı: Düşüktür (kemik iliği üretimi azalmıştır)
- Kemik iliği biyopsisi: Hücre oranı düşüktür (hiposelüler yapı)
- Viral ve bağışıklık testleri: Enfeksiyon ya da otoimmün neden araştırılır
- Genetik testler: Özellikle çocuklarda veya ailesel şüphe varsa
Aplastik Anemi Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi yöntemi, hastanın yaşı, hastalığın şiddeti ve donör durumuna göre değişir;
İmmünsüpresif (Bağışıklık Baskılayıcı) Tedavi:
- ATG (Anti-timosit globulin) + Siklosporin A kombinasyonu
- Bağışıklık sisteminin kemik iliğine saldırmasını engellemeye yöneliktir
Kemik İliği Nakli:
- Uygun vericisi olan genç hastalarda ilk tercih
- Kalıcı iyileşme sağlayabilir
Destek Tedaviler:
- Kan ve trombosit transfüzyonları
- Enfeksiyon tedavisi ve korunma
- Büyüme faktörleri (G-CSF) ile üretimi uyarma (bazı vakalarda)
Aplastik Anemi Önlenebilir mi?
Çoğu vaka önlenemez, özellikle idiopatik olanlar. Ancak şu önlemler riski azaltabilir;
- Toksik kimyasallardan uzak durmak
- Riskli ilaçları bilinçsizce kullanmamak
- Radyasyona maruziyeti en aza indirmek
- Viral enfeksiyonlardan korunmak (aşılar, hijyen)
