Beriberi Hastalığı Nedir?
Beriberi hastalığı, vücudun düzgün çalışabilmesi için hayati öneme sahip olan B1 vitamini (tiamin) eksikliği sonucu gelişen bir sinir ve kas sistemi hastalığıdır. Sinirleri, kasları, kalp-damar sistemini ve sindirimi etkileyebilir. Yetersiz beslenme, alkolizm veya emilim bozuklukları en sık nedenlerindendir.
Beriberi Hastalığı Neden Olur?
Beriberi doğrudan B1 vitamini eksikliğinden kaynaklanır. Bu eksikliğe yol açan birçok durum olabilir;
- Yetersiz Beslenme: Pirinç ağırlıklı ama vitamin yönünden fakir diyetler
- Aşırı Alkol Tüketimi: Tiamin emilimini ve kullanımını bozar
- Emilim Bozuklukları: Crohn hastalığı, çölyak, kronik ishal gibi nedenlerle bağırsaklar B1'i ememez
- Uzun Süreli Açlık veya Düşük Kalorili Diyetler
- Tiamin Yıkımını Artıran Durumlar: Ateşli hastalıklar, hipertiroidi, yoğun fiziksel stres
- Diyaliz Hastaları veya TPN (damardan beslenen) kişiler
- Bazı ilaçlar: Diüretikler veya kemoterapi ilaçları
Beriberi Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Beriberi hastalığı iki ana formda kendini gösterir: “Kuru” (sinir sistemi ağırlıklı) ve “Islak” (kalp-damar sistemi ağırlıklı).
Kuru Tip Beriberi (Sinir sistemi etkilenir):
- Ellerde ve ayaklarda karıncalanma, uyuşma
- Kaslarda zayıflık ve koordinasyon bozukluğu
- Yürüme güçlüğü
- Reflekslerin azalması
- Kas erimesi
- Sinir ağrıları ve yanma hissi
Islak Tip Beriberi (Kalp ve dolaşım sistemi etkilenir):
- Çarpıntı
- Nefes darlığı
- Ayaklarda ve bacaklarda ödem
- Kalp büyümesi
- Kalp yetmezliği bulguları
- Kan basıncında düşüklük
Beriberi Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Beriberi tanısı genellikle klinik değerlendirme ve destekleyici laboratuvar testleriyle konur.
- Tıbbi Öykü ve Beslenme Değerlendirmesi: Risk faktörleri sorgulanır.
- Fizik Muayene: Nörolojik ve kardiyak bulgular değerlendirilir.
- Kan Testleri: Tiamin düzeyi ölçülür (net değilse fonksiyonel test gerekebilir).
- Eritrosit Transketolaz Aktivitesi: Tiamin eksikliğine özel, özgün testtir.
- Kalp EKG ve EKO: Islak tip şüphesi varsa kalp fonksiyonları incelenir.
- Görüntüleme: Nörolojik belirti varsa MR gibi yöntemlerle sinir sistemi kontrol edilir.
Beriberi Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi B1 vitamini eksikliğini hızla yerine koymaya ve altta yatan sebebi ortadan kaldırmaya dayanır.
- Tiamin Takviyesi: Genellikle enjeksiyonla başlanır, ardından ağızdan devam edilir.
- Beslenme Düzenlemesi: Tiamin yönünden zengin gıdalar diyete eklenir (tam tahıllar, baklagiller, et, yumurta).
- Altta Yatan Sebebin Tedavisi: Emilim bozukluğu, alkol bağımlılığı vb. durumlar da ele alınır.
- Sıvı ve Elektrolit Desteği: Islak tip varsa kalp yetmezliğine yönelik destek tedavisi gerekebilir.
- Fizik Tedavi: Kuru tipte kas gücü ve koordinasyonu geri kazanmak için rehabilitasyon gerekebilir.
Beriberi Hastalığı Nasıl Önlenir?
Doğru ve dengeli beslenme, beriberi için en güçlü önleyici silahtır.
- Tiamin içeren besinleri düzenli tüketmek
- Aşırı alkol kullanımından kaçınmak
- Kronik hastalık veya emilim sorunu varsa düzenli kontrol yaptırmak
- Uzun süreli açlık veya düşük kalorili diyetlerden kaçınmak
- Gebelik ve emzirme dönemlerinde ek vitamin desteği almak
- Gerektiğinde multivitamin veya takviye kullanmak (doktor önerisiyle)
