Azospermi Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Azospermi Nedir?

Azospermi, erkek menisinde hiç sperm hücresi bulunmaması durumudur. Kısırlık (infertilite) şikâyetiyle başvuran erkeklerde önemli bir tanı kriteridir. Doğuştan gelen ya da sonradan gelişen birçok farklı nedene bağlı olabilir.

Azospermi Neden Olur?

Azospermi temelde iki ana gruba ayrılır: sperm üretiminin hiç olmaması (non-obstrüktif) ya da spermin taşınamaması (obstrüktif). Sebebe göre tedavi yaklaşımı da değişir.

• Genetik Bozukluklar: Y kromozom mikrodelesyonları ya da Klinefelter sendromu gibi durumlar sperm üretimini engeller.
• Hormonal Bozukluklar: Hipofiz bezi hastalıkları LH, FSH gibi hormonların yetersizliğine yol açar.
• Testis Tümörleri veya Travmaları: Sperm üretimini doğrudan etkileyebilir.
• Varikosel: Testis damarlarındaki genişlemeler ısıyı artırarak sperm oluşumunu bozar.
• İltihap ve Enfeksiyonlar: Kabakulak sonrası testis iltihabı (orşit) gibi durumlar kalıcı hasar bırakabilir.
• Vazektomi veya Doğuştan Kanal Yokluğu: Sperm üretimi normal olsa bile meni içine ulaşamaz.
• Radyasyon veya Kemoterapi: Hücre üretimini baskılayarak sperm üretimini durdurabilir.

Azospermi Belirtileri Nelerdir?

Azospermi genellikle belirti vermez, çoğu zaman çocuk sahibi olamama durumunda fark edilir.

• Çocuk sahibi olamama (infertilite)
• Menide hacim normal olsa da sperm hücresi bulunmaması
• Testislerde küçülme veya hacim azalması
• Cinsel istekte azalma
• Hormonal neden varsa vücut kıllanmasında azalma veya memede büyüme
• Önceden geçirilmiş testis travması, enfeksiyon ya da ameliyat öyküsü

Azospermi Nasıl Teşhis Edilir?

Tanı koymak için kapsamlı bir değerlendirme gerekir. En az iki farklı sperm analizinde menide hiç sperm olmaması şarttır.

• Spermiyogram (Semen Analizi): Menide sperm var mı, sayısı ve hareketliliği nedir değerlendirilir.
• Hormon Testleri: FSH, LH, testosteron gibi hormonlar incelenerek üretim bozukluğu araştırılır.
• Fizik Muayene: Testislerin boyutu, yapısı ve damar yapısı kontrol edilir.
• Genetik Testler: Kromozomal bozukluk veya Y kromozomu delesyonları aranır.
• Skrotal Ultrason: Testis içinde tümör, kist veya varikosel varlığı değerlendirilir.
• Testis Biyopsisi: Gerekirse sperm üretimi olup olmadığını anlamak için yapılır.

Azospermi Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi, nedenin ne olduğuna göre değişir. Bazı durumlarda doğal yollarla gebelik mümkün olabilirken, bazıları için yardımcı üreme teknikleri gerekir.

• Tıkanıklık Varsa Mikrocerrahi: Tıkanıklık açılır ve sperm çıkışı sağlanır.
• Hormon Tedavisi: Eksik hormonlar yerine konularak sperm üretimi desteklenir.
• Varikosel Ameliyatı: Testis damarları düzeltilerek üretim artırılabilir.
• TESE / MikroTESE: Testisten direkt sperm elde edilip tüp bebekte kullanılır.
• Tüp Bebek (IVF / ICSI): Elde edilen spermle yumurta döllenerek gebelik sağlanabilir.

Azospermi Nasıl Önlenir?

Her zaman önlenebilir olmasa da bazı basit önlemler, riskin azaltılmasına yardımcı olur.

• Testis sağlığını koruyacak dar pantolon, sıcak ortam gibi etkenlerden kaçınmak
• Gereksiz antibiyotik, steroid ya da kemoterapi kullanımından kaçınmak
• Erken yaşta geçirilen kabakulağa karşı aşı yaptırmak
• Genetik geçmişte problem varsa erken dönemde üroloji kontrolüne gitmek
• Sigara, alkol ve uyuşturucudan uzak durmak
• Düzenli sperm analizi ve hormon takibi yaptırmak (özellikle çocuk düşünen erkeklerde)