Avasküler Nekroz (Osteonekroz) Nedir?
Avasküler nekroz, bir kemiğin kan akımının bozulması sonucu canlılığını kaybetmesiyle oluşan ciddi bir kemik hastalığıdır. “Osteonekroz” olarak da bilinir. En sık kalça, diz, omuz ve ayakta görülür. Kan akışı kesilen kemik dokusu zamanla çöker, bu da hareket kısıtlılığı ve yoğun ağrıya yol açar.
Avasküler Nekroz Neden Olur?
Bu hastalık, kemik dokusunu besleyen kan akışının engellenmesiyle gelişir. Neden her zaman net olmasa da bazı durumlar riski ciddi şekilde artırır;
- Travmalar: Kalça kırığı veya çıkığı gibi yaralanmalar damarlara zarar verebilir.
- Kortizon Kullanımı: Uzun süreli yüksek doz steroid kullanımı kemik damarlarında daralmaya neden olabilir.
- Alkol Bağımlılığı: Aşırı alkol tüketimi yağ embolisi oluşturarak damarları tıkar.
- Kan Hastalıkları: Orak hücre anemisi gibi durumlar damar tıkanıklıklarına yol açabilir.
- Radyasyon Tedavisi: Kemik hücrelerine zarar vererek dolaşımı bozabilir.
- Otoimmün ve Metabolik Hastalıklar: Lupus, diyabet gibi hastalıklar dolaşımı etkileyebilir.
- İdiopatik Durumlar: Bazı hastalarda hiçbir neden bulunamaz.
Avasküler Nekroz Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler başlangıçta hafif olabilir ama hastalık ilerledikçe yaşam kalitesini ciddi şekilde bozar.
- Etkilenen eklemde ağrı (genellikle kasık, kalça veya diz çevresi)
- Ağrının zamanla dinlenme sırasında bile hissedilmesi
- Hareket kısıtlılığı ve tutukluk hissi
- Topallama ya da yürürken ağrı nedeniyle aksama
- Uzun süre ayakta durunca ya da merdiven çıkınca artan rahatsızlık
- Eklemde şişlik veya hassasiyet (ileri evrede)
Avasküler Nekroz Nasıl Teşhis Edilir?
Erken teşhis, kalıcı eklem hasarını önlemek açısından kritiktir. Bu yüzden görüntüleme ve klinik değerlendirme birlikte yapılır.
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Hastalığın erken evrelerini gösterebilen en hassas yöntemdir.
- Röntgen: İleri evrede kemik çökmesi ve şekil bozukluğu görülebilir.
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Kemik yapısındaki hasarı detaylı gösterir.
- Fizik Muayene: Hareket açıklığı, ağrı seviyesi ve yürüme şekli değerlendirilir.
- Kemik Sintigrafisi: Bazı vakalarda kan dolaşımı değerlendirmesi için kullanılır.
Avasküler Nekroz Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi hastalığın evresine, yaşa ve etkilenen bölgeye göre planlanır. Amaç ağrıyı azaltmak ve kemik çökmesini önlemektir.
- İlaç Tedavisi: Ağrı kesiciler, antienflamatuvarlar ve kan akışını artırıcı ilaçlar kullanılır.
- Fizik Tedavi: Eklemi güçlendirme ve yük bindirmeyi azaltma hedeflenir.
- Kısıtlı Yükleme: Baston ya da koltuk değneği ile etkilenen ekleme binen yük azaltılır.
- Cerrahi Müdahale:
- Çekirdek Dekompresyonu: Basıncı azaltmak için kemiğe küçük delikler açılır.
- Greft Uygulaması: Ölü doku çıkarılıp yerine sağlıklı kemik yerleştirilir.
- Kalça Protezi (Total Artroplasti): Kemik tamamen çökmüşse yapılır.
Avasküler Nekroz Nasıl Önlenir?
Bazı risk faktörleri kontrol altına alınarak hastalık gelişimi önlenebilir ya da geciktirilebilir.
- Kortizon ve alkol kullanımını sınırlamak
- Düşmelere karşı önlem alarak travmadan kaçınmak
- Kronik hastalıkları düzenli takip ettirmek
- Dengeli beslenme ve kemik sağlığına dikkat etmek
- Şikâyet başladığında geç kalmadan doktora başvurmak
