Ankilozan Spondilit Nedir?
Ankilozan Spondilit (AS), özellikle omurga ve sakroiliyak eklemleri etkileyen, kronik ve ilerleyici bir iltihaplı romatizmal hastalıktır. Zamanla omurlar arasındaki eklemler kaynaşabilir ve omurgada hareket kısıtlılığı, kamburluk ve ağrıya neden olabilir. Genellikle 20’li yaşlarda başlar ve erkeklerde daha sık görülür.
Ankilozan Spondilit Neden Olur?
Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık en önemli risk faktörüdür. Başlıca nedenler ve risk faktörleri;
- HLA-B27 geni: AS hastalarının büyük çoğunluğunda pozitif çıkar
- Aile öyküsü: Ailede AS bulunan bireylerde risk artar
- Bağışıklık sistemi düzensizlikleri
- Çevresel tetikleyiciler (enfeksiyonlar, mikroplar vs.)
Ankilozan Spondilit Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler genellikle yavaş başlar ve zamanla kötüleşir;
- Bel ve kalça ağrısı (özellikle sabahları ve hareketsizken artar)
- Sabah tutukluğu (hareketle açılır)
- Omurga sertliği
- Boyun hareketlerinde kısıtlılık
- Göğüs kafesinde daralma hissi (nefes alırken ağrı)
- Topuk ağrısı (ayak tabanında)
- Göz iltihapları (üveit) → kızarıklık, ağrı, ışığa hassasiyet
- Yorgunluk
- İleri evrede kamburluk (kifoz) oluşabilir
Ankilozan Spondilit Nasıl Teşhis Edilir?
Tanı koymak zaman alabilir çünkü belirtiler başka hastalıklarla karışabilir.
- Fiziksel muayene: Omurga hareket açıklığı ve ağrı değerlendirilir
- Kan testleri: HLA-B27 testi, Sedimantasyon ve CRP (iltihap göstergeleri)
- Röntgen: Sakroiliyak eklemdeki değişiklikler gösterilebilir
- MR: Erken evrede eklem iltihabını (sakroiliit) gösterir
- Göz muayenesi: Üveit şüphesi varsa
Ankilozan Spondilit Nasıl Tedavi Edilir?
Hastalığın tamamen iyileşmesi mümkün değil, ancak belirtiler kontrol altına alınabilir ve ilerlemesi yavaşlatılabilir.
İlaç Tedavisi:
- NSAID’ler (Ağrı kesici-iltihap giderici): İlk basamak tedavi
- Biyolojik ajanlar (Anti-TNF, IL-17 inhibitörleri): İleri ve dirençli vakalarda
- DMARD’lar: Eklemlerde yaygın tutulum varsa
- Kortikosteroidler: Göz iltihabı veya akut alevlenmelerde kısa süreli kullanılabilir
Fizik Tedavi ve Egzersiz:
- Düzenli egzersiz: Omurgayı esnek tutar, kamburluğu önler
- Duruş eğitimi: Postür bozukluklarını engeller
- Nefes egzersizleri: Göğüs kafesinin hareketliliğini korur
Cerrahi (Nadir Durumlarda): Kalça protezi veya omurga düzeltme ameliyatları
Ankilozan Spondilit Nasıl Önlenir?
Hastalık genetik olduğu için kesin bir korunma yöntemi yoktur, ancak;
- Belirti fark edildiğinde erken tanı büyük fark yaratır
- Sigara bırakılmalı (akciğer kapasitesini korumak için çok önemli)
- Hareketsiz yaşamdan kaçınılmalı
- Egzersiz ve fizyoterapi ihmal edilmemeli
