Agorafobi Nedir?
Agorafobi, kişinin kalabalık, açık alanlar veya kaçmanın zor olabileceği ortamlarda yoğun kaygı ve korku yaşamasına neden olan bir tür anksiyete bozukluğudur. Agorafobisi olan bireyler genellikle bu ortamlardan kaçınmaya çalışır ve bazen evlerinden dışarı çıkmakta dahi zorluk çekerler.
Agorafobi Neden Olur?
Agorafobinin kesin nedeni tam olarak bilinmese de aşağıdaki faktörler riskin artmasında etkili olabilir;
- Panik Bozukluğu: Geçmişte yaşanan panik ataklar, agorafobi gelişimine zemin hazırlayabilir.
- Travmatik Olaylar: Travmatik bir olayın ardından güvenli olmayan ortam algısı oluşabilir.
- Genetik Faktörler: Ailede anksiyete veya fobi öyküsü bulunması.
- Beyin Kimyasalları: Serotonin gibi kimyasallardaki dengesizlikler.
- Kişilik Özellikleri: Aşırı hassasiyet ve kaygıya eğilimli bireyler daha yatkındır.
Agorafobi Belirtileri Nelerdir?
Agorafobisi olan bireylerde fiziksel, duygusal ve davranışsal belirtiler gözlemlenebilir. En yaygın belirtiler şunlardır;
Fiziksel Belirtiler
- Çarpıntı veya hızlı kalp atışı
- Nefes darlığı
- Baş dönmesi veya bayılma hissi
- Terleme ve titreme
- Mide bulantısı
Duygusal Belirtiler
- Yoğun korku ve endişe hissi
- Kontrolü kaybetme veya çıldırma korkusu
- Ölecekmiş gibi hissetme
Davranışsal Belirtiler
- Kalabalık yerlere gitmekten kaçınma
- Toplu taşıma araçlarını kullanmaktan çekinme
- Evden yalnız çıkmama isteği
Agorafobi Nasıl Teşhis Edilir?
Agorafobi teşhisi, belirtilerin detaylı bir şekilde değerlendirilmesi ile konulur;
- Psikiyatrik Değerlendirme: Kaygının doğası ve günlük yaşamı ne kadar etkilediği analiz edilir.
- Klinik Görüşme: Panik bozukluğu gibi diğer durumların varlığı değerlendirilir.
- Tanı Kriterleri: DSM-5 kriterlerine göre teşhis yapılır.
Agorafobi Nasıl Tedavi Edilir?
Agorafobi tedavisi bireye özgü olarak planlanır ve genellikle psikoterapi, ilaç tedavisi veya her ikisini içerir;
Psikoterapi
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Kişinin korkularıyla yüzleşmesine ve olumsuz düşüncelerini yeniden çerçevelemesine yardımcı olur.
- Maruz Bırakma Terapisi: Güvenli bir ortamda korkulan durumlarla başa çıkma becerileri geliştirilir.
İlaç Tedavisi
- Antidepresanlar (SSRI’lar veya SNRI’lar).
- Anksiyolitikler (kısa süreli kullanım için).
Destek Grupları
- Agorafobi ile mücadele eden bireyler arasında sosyal destek sağlanır.
Kendi Kendine Yardım Teknikleri
- Nefes egzersizleri ve gevşeme teknikleri uygulanabilir.
- Düzenli fiziksel aktivite ve sağlıklı beslenme önerilir.
Agorafobi Önlenebilir mi?
Agorafobiyi tamamen önlemek mümkün olmasa da, erken müdahale ve sağlıklı başa çıkma mekanizmaları ile belirtilerin şiddeti azaltılabilir;
- Kaygı belirtileri ortaya çıktığında destek aramak.
- Stres yönetimi teknikleri öğrenmek.
- Sosyal destek sistemlerini güçlendirmek.
