Bulaşıcı Hastalıklar Nedir? Belirtileri, Bulaşma Yolları ve Korunma Yöntemleri

Bulaşıcı Hastalıklar Nedir?

Bulaşıcı hastalıklar, mikroorganizmaların (virüs, bakteri, parazit veya mantar) vücuda girerek enfeksiyon oluşturmasıyla ortaya çıkan hastalıklardır. Kişiden kişiye, hayvandan insana veya çevresel yollardan bulaşabilirler. Bazıları hafif seyrederken, bazıları salgınlara ve ciddi sağlık krizlerine yol açabilir.

Bulaşıcı Hastalıklar Nasıl Bulaşır?

Bulaşma yolu hastalığa neden olan mikroorganizmaya göre değişir. En yaygın bulaş yolları şunlardır;

• Solunum Yoluyla: Grip, COVID-19, tüberküloz gibi
• Temas Yoluyla: Su çiçeği, uyuz, impetigo gibi
• Cinsel Temasla: HIV, frengi, bel soğukluğu
• Kan Yoluyla: Hepatit B/C, HIV
• Gıda ve Su Yoluyla: Salmonella, dizanteri, kolera
• Hayvan veya Vektör Yoluyla: Kuduz, sıtma, lyme hastalığı (kene), tatarcık (leishmania)
• Anneden Bebeğe: Doğumda ya da emzirme sırasında bulaşabilir

Yaygın Bulaşıcı Hastalıklar Nelerdir?

Aşağıda en sık karşılaşılan bulaşıcı hastalıklardan bazıları yer alıyor;

• Grip (influenza)
• COVID-19
• Tüberküloz (verem)
• Hepatit A, B, C
• Kızamık, kızamıkçık, kabakulak
• Su çiçeği
• HIV/AIDS
• Zatürre
• ÜSYE (üst solunum yolu enfeksiyonları)
• Sıtma
• Frengi
• Bel soğukluğu
• Mantar enfeksiyonları
• Dizanteri ve gıda zehirlenmeleri
• Uyuz
• Kuduz

Bulaşıcı Hastalıkların Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler hastalığın türüne göre değişse de bazı ortak bulgular vardır;

• Ateş
• Halsizlik ve kas ağrısı
• Baş ağrısı
• Boğaz ağrısı, öksürük
• Burun akıntısı veya tıkanıklığı
• İshal, mide bulantısı
• Ciltte döküntü
• Lenf bezlerinde şişlik
• Solunum sıkıntısı (bazı durumlarda)
• Cinsel yolla bulaşanlarda akıntı, genital ağrı
• Karaciğer hastalıklarında sarılık

Bulaşıcı Hastalıklar Nasıl Teşhis Edilir?

Tanı genellikle klinik muayene ve laboratuvar testleri ile konur.

• Fizik Muayene: Ateş, boğaz, akciğer sesleri değerlendirilir
• Kan Testleri: Enfeksiyon varlığı, CRP, lökosit düzeyleri kontrol edilir
• Kültür Testleri: Bakteri veya mantarın cinsine göre örnekten üretilir
• PCR Testleri: Virüslerin genetik tanısı (COVID-19, HIV, Hepatit gibi)
• Antikor Testleri: Geçirilmiş veya aktif enfeksiyonu belirler
• Gaita, idrar, balgam analizleri: Gıda ve solunum kaynaklı enfeksiyonlarda kullanılır

Bulaşıcı Hastalıklar Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi hastalığın türüne göre değişir.

• Antibiyotikler: Bakteriyel enfeksiyonlar için
• Antiviral İlaçlar: HIV, grip, COVID-19 gibi viral hastalıklarda
• Antifungal İlaçlar: Mantar enfeksiyonlarında
• Antiparaziter İlaçlar: Sıtma, bağırsak parazitlerinde
• Semptomatik Tedavi: Ateş düşürücü, ağrı kesici, sıvı desteği
• İzole Ortamda Takip: Bulaşı riski yüksekse
• Aşı: Koruyucu olduğu kadar bazı durumlarda tedaviye de destek sağlar (örneğin hepatit B aşısı sonrası temas önleme)

Bulaşıcı Hastalıklardan Nasıl Korunulur?

Önlem tedaviden kat kat değerlidir. Bulaş riskini en aza indirmek için;

• Aşılarını güncel tut
• Elleri sık sık yıka
• Kalabalık yerlerde maske kullan
• Temas ettiğin yüzeyleri dezenfekte et
• Güvenli cinsel ilişkiyi benimse
• Pastörize edilmemiş gıdalardan uzak dur
• Hasta bireylerle teması sınırla
• Bağışıklık sistemini güçlü tut (uyku, beslenme, egzersiz)
• Seyahat öncesi riskli bölgelere yönelik aşıları yaptır