Böbrek Yetmezliği Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Böbrek Yetmezliği Nedir?

Böbrek yetmezliği, böbreklerin kanı yeterince süzemez hale gelmesiyle ortaya çıkan ciddi bir sağlık sorunudur. Normalde vücuttaki atık maddeleri ve fazla sıvıyı idrarla atan böbrekler, bu görevlerini yapamazsa kandaki toksik maddeler birikir. Akut (ani gelişen) ya da kronik (zamanla ilerleyen) olabilir.

Böbrek Yetmezliği Neden Olur?

Nedenler, yetmezliğin akut ya da kronik oluşuna göre farklılık gösterir. İşte başlıca sebepler;

• Şeker hastalığı (diyabet)
• Yüksek tansiyon
• Glomerülonefrit (Böbreğin süzme birimlerinde iltihap)
• Uzun süreli ağrı kesici kullanımı
• İdrar yollarında tıkanıklık (taş, tümör vb.)
• Polikistik böbrek hastalığı
• Aşırı sıvı kaybı, şok veya kan kaybı (akut yetmezlikte)
• Otoimmün hastalıklar (lupus gibi)
• Zehirli maddeler veya ilaçlar

Böbrek Yetmezliği Belirtileri Nelerdir?

Erken evrede sessiz seyredebilir, ancak ilerledikçe belirti verir.

• Halsizlik, yorgunluk
• İştahsızlık, mide bulantısı
• Ayak bileklerinde ve göz çevresinde şişlik
• İdrarda azalma ya da köpüklü idrar
• Gece sık idrara çıkma
• Kaşıntı, kuru cilt
• Nefes darlığı
• Zihin bulanıklığı, konsantrasyon güçlüğü
• Kas krampları
• Ağızda metalik tat
• Yüksek tansiyon
• Nefeste amonyak kokusu

Böbrek Yetmezliği Nasıl Teşhis Edilir?

Tanı genellikle kan ve idrar testleriyle konur, ardından görüntüleme ve gerekirse biyopsi yapılır.

• Kan Testleri: Kreatinin ve üre düzeyleri en temel göstergelerdir
• eGFR (Glomerüler Filtrasyon Hızı): Böbreğin ne kadar süzdüğünü gösterir
• İdrar Tahlili: Protein kaçağı, kan hücreleri ve yoğunluk değerlendirilir
• Ultrason: Böbreğin boyutu, yapısı ve olası tıkanıklıklar incelenir
• Böbrek Biyopsisi: Nedeni belirlemek için gerekebilir (özellikle glomerül hastalıklarında)

Böbrek Yetmezliği Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi süreci, yetmezliğin evresine ve nedenine göre planlanır.

• Altta yatan hastalığın kontrolü (şeker, tansiyon vb.)
• Tuz ve protein kısıtlı diyet
• Sıvı dengesinin sağlanması
• İlaç tedavisi: Kan basıncı düzenleyici, idrar söktürücü, anemi ilaçları
• Diyaliz: Böbrek görevini yapamaz hale gelirse kanın dışarıda temizlenmesi
• Periton Diyalizi: Karın zarının kullanıldığı ev tipi bir diyaliz yöntemi
• Hemodiyaliz: Haftalık birkaç seansla makinede kan temizlenir
• Böbrek Nakli: Kalıcı tedavi yöntemi; uygun donörle mümkün olur

Böbrek Yetmezliği Nasıl Önlenir?

Erken önlemle böbrek fonksiyonlarını uzun yıllar korumak mümkündür.

• Kan şekeri ve tansiyonunu düzenli kontrol ettir
• Bol su iç, susuz kalma
• Doktor önerisi dışında ilaç kullanma
• Ağrı kesici ve antibiyotikleri gereksiz yere alma
• Düzenli kan ve idrar testleri yaptır
• Sağlıklı beslen, tuz ve protein tüketimini dengele
• Sigara ve alkolü sınırlı tüket
• Egzersizi ihmal etme
• Ailede böbrek hastalığı öyküsü varsa erken kontrolleri aksatma