Bağırsak Tıkanıklığı (Bağırsak Düğümlenmesi) Nedir?
Bağırsak tıkanıklığı, ince ya da kalın bağırsağın kısmen veya tamamen kapanması durumudur. Gıda, sıvı ve gaz geçişi durur; bu da ciddi karın ağrısına, şişkinliğe ve kusmaya yol açar. Tıkanıklık mekanik bir engel nedeniyle olabileceği gibi (örneğin fıtık, yapışıklık, tümör), bazen bağırsak kendi üzerine kıvrılarak düğümlenebilir — buna "volvulus" denir.
Bağırsak Tıkanıklığı Neden Olur?
Tıkanıklığın oluşum sebebi, yaşa, geçirilmiş ameliyatlara veya bağırsak yapısına göre değişebilir. İşte sık rastlanan nedenler;
- Yapışıklıklar (adhezyonlar): Özellikle karın ameliyatlarından sonra oluşur.
- Fıtıklar: Bağırsağın bir kısmı karın dışına çıkıp sıkışabilir.
- Tümörler: Bağırsak içini daraltarak geçişi engeller.
- Volvulus (bağırsak düğümlenmesi): Bağırsağın kendi etrafında dönmesiyle damarlar da sıkışır.
- İnvajinasyon: Bir bağırsak segmentinin diğerinin içine kayması (özellikle çocuklarda).
- Dışkı veya yabancı cisim tıkanmaları: Katı dışkı veya yutulan maddeler geçişi engelleyebilir.
- Parazitler veya bağırsak bozuklukları: Nadiren de olsa bu tür nedenlerle mekanik tıkanma oluşabilir.
Bağırsak Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler genellikle aniden başlar ve hızla şiddetlenir. Geç kalmadan müdahale şarttır.
- Şiddetli ve kramp tarzı karın ağrısı
- Karında şişlik ve gerginlik
- Gaz ve dışkı çıkaramama
- Mide bulantısı ve tekrarlayan kusmalar
- Karında gurultu, bazen de sesin tamamen kesilmesi
- Halsizlik, susuzluk hissi
- Ateş ve nabız yükselmesi (bağırsak delinmesi riski varsa)
Bağırsak Tıkanıklığı Nasıl Teşhis Edilir?
Teşhis hızlı konmalı, zaman kaybı olmadan tedaviye geçilmelidir. Klinik değerlendirme + görüntüleme elzemdir.
- Fizik Muayene: Karın şişliği, hassasiyet, bağırsak sesleri değerlendirilir.
- Direkt Karın Grafisi (Röntgen): Bağırsakta hava-sıvı seviyeleri tıkanıklığın işaretidir.
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Tıkanıklığın yeri, nedeni ve şiddeti hakkında detaylı bilgi verir.
- Kan Testleri: Enfeksiyon, sıvı kaybı ve elektrolit dengesizliği kontrol edilir.
Bağırsak Tıkanıklığı Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi, tıkanıklığın sebebine ve şiddetine göre değişir. Bazı durumlarda ameliyat şarttır, bazıları ise destek tedaviyle düzelebilir.
- Sıvı ve Elektrolit Takviyesi: Damardan sıvı verilir, kayıplar yerine konur.
- Nazogastrik Sonda: Mide içeriği boşaltılarak basınç ve kusma azaltılır.
- Gözlem ve Takip: Hafif vakalar bazen kendiliğinden açılabilir, takip edilir.
- Cerrahi Müdahale:
- Bağırsak düğümlenmesi (volvulus) varsa acil ameliyat gerekebilir.
- Yapışıklık, tümör veya fıtık gibi nedenlerde cerrahi onarım yapılır.
- Antibiyotikler: Bağırsak hasarı ya da enfeksiyon şüphesi varsa eklenir.
Bağırsak Tıkanıklığı Nasıl Önlenir?
Her zaman önlenemez ama bazı riskler azaltılabilir. Özellikle daha önce karın ameliyatı geçirenler dikkatli olmalı.
- Lifli beslenerek dışkı akışını rahatlatmak
- Uzun süreli kabızlıktan kaçınmak
- Aşırı ıkınma, kontrolsüz laksatif kullanımından uzak durmak
- Karın ameliyatı sonrası egzersiz ve takiplere önem vermek
- Karın fıtığı varsa vakit kaybetmeden müdahale ettirmek
- Sindirim sistemiyle ilgili belirtiler ciddiye alınmalı, geçiştirilmemeli
