Anosmi Nedir? Koku Alma Kaybının Nedenleri ve Tedavi Seçenekleri

Anosmi Nedir?

Anosmi, koku alma duyusunun tamamen kaybolmasıdır. Yani kişi hiçbir kokuyu algılayamaz. Kısa süreli bir enfeksiyona bağlı olabileceği gibi, travma, sinir hasarı veya nörolojik hastalıkların belirtisi olarak da ortaya çıkabilir. Pandemiyle birlikte COVID-19 sonrası gelişen ani anosmi vakalarıyla da sık sık gündeme gelmiştir.

Anosmi Neden Olur?

Anosmi, koku alma yollarındaki fiziksel engeller, sinir hasarları veya beyin kaynaklı sorunlar nedeniyle oluşabilir. Başlıca nedenler;

• Düşük benlik saygısı, mükemmeliyetçilik, obsesif kişilik özellikleri
• Toplumsal baskılar: İnce olmanın güzellik ve başarı ile eşleştirilmesi
• Aile faktörleri: Baskıcı, aşırı kontrolcü veya duygusal destekten yoksun aile yapısı
• Travmalar: Taciz, istismar, zorbalık gibi geçmiş deneyimler
• Genetik yatkınlık: Yeme bozukluklarına eğilimli bireylerde risk artar
• Beyin kimyası: Serotonin ve dopamin dengesizlikleri

Anoreksiya Nervoza Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler hem fiziksel hem davranışsal olarak kendini gösterir;

Davranışsal Belirtiler:

• Üst solunum yolu enfeksiyonları (grip, nezle, COVID-19)
• Sinüzit, burun polipleri, alerjik rinit
• Nazal septum deviasyonu (burun kemiği eğriliği)
• Kafa travması (koku sinirlerinin zedelenmesi)
• Tümörler (nazal, sinüs ya da beyin kaynaklı)
• Alzheimer, Parkinson gibi nörolojik hastalıklar
• Uzun süreli sigara kullanımı
• Bazı ilaçlar (antibiyotik, antihipertansif, antidepresanlar)
• Doğuştan anosmi (nadir)

Anosmi Belirtileri Nelerdir?

Ana belirti;

• Hiçbir kokunun algılanamaması
• Tat alma duyusunda azalma (koku ve tat birlikte çalışır)
• İştah kaybı
• Sosyal geri çekilme, depresif duygular
• Güvenlik riski (gaz sızıntısı, yanık kokusu gibi uyarıların algılanamaması)

Anosmi Nasıl Teşhis Edilir?

• KBB Muayenesi: Burun içi yapılar incelenir
• Koku Testleri: Standartlaştırılmış koku tanıma testleri (örneğin UPSIT testi)
• Endoskopi: Burun tıkanıklığı veya yapısal sorunlar araştırılır
• BT veya MR: Beyin tümörü, sinüs tıkanıklığı, travma gibi durumları görüntülemek için
• Nörolojik muayene: Merkezi sinir sistemi kaynaklı anosmilerde gerekli

Anosmi Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi, anosminin nedenine göre değişir;

İnflamasyon kaynaklı (rinit, sinüzit, polip):

• Kortikosteroid burun spreyleri
• Antihistaminikler
• Gerekirse cerrahi müdahale (polip ameliyatı vs.)

COVID-19 veya viral sonrası:

• Genellikle 2–4 hafta içinde kendiliğinden düzelir
• Koku egzersizleri önerilir (limon, kahve, okaliptüs gibi farklı kokularla antrenman)

Travmaya bağlı:

• Sinir hasarı varsa kalıcı olabilir
• İyileşme süreci uzun ve belirsizdir

Nörolojik nedenler:

• Altta yatan hastalık tedavi edilir
• Koku kaybı çoğunlukla kalıcıdır

Doğuştan anosmi:

• Tedavisi yoktur, birey eğitim ve farkındalıkla yaşamını düzenler

Anosmi Nasıl Önlenir?

• Kafa travmalarından korunmak
• Sinüs ve burun enfeksiyonlarını ihmal etmemek
• Sigara ve kimyasal buharlardan uzak durmak
• Burun hijyenine dikkat etmek
• Koku kaybı yaşayanların erken dönemde KBB uzmanına başvurması önemli